Revision Guide
प्रत्यया: अध्याय में संस्कृत भाषा में प्रत्ययों के प्रयोग और उनके अर्थ को समझाया गया है।
प्रत्यया: - Quick Look Revision Guide
Your 1-page summary of the most exam-relevant takeaways from Abhyaswaan Bhav - II.
This compact guide covers 20 must-know concepts from प्रत्यया: aligned with Class X preparation for Sanskrit. Ideal for last-minute revision or daily review.
Complete study summary
Essential formulas, key terms, and important concepts for quick reference and revision.
Key Points
Define प्रत्यया: with an example.
प्रत्यया: are suffixes added to words to modify their meaning. Example: बालक + टाप् = बालका.
State the types of प्रत्यया:.
There are three types: कृदन्त, तद्धित, and स्त्रीप्रत्यया:.
Explain कृदन्त प्रत्यया:.
कृदन्त प्रत्यया: are added to verbs to form nouns or adjectives. Example: गम् + क्त = गत:.
Explain तद्धित प्रत्यया:.
तद्धित प्रत्यया: are added to nouns to form adjectives or other nouns. Example: ग्राम + इक = ग्रामीण:.
Explain स्त्रीप्रत्यया:.
स्त्रीप्रत्यया: are used to form feminine words. Example: बालक + टाप् = बालका.
Define शतृ प्रत्यय: with an example.
शतृ प्रत्यय: is used to form present participles. Example: गम् + शतृ = गच्छन्.
Define शानच् प्रत्यय: with an example.
शानच् प्रत्यय: is used for present participles in आत्मनेपद. Example: सेव् + शानच् = सेवमान:.
Explain तव्यत् प्रत्यय:.
तव्यत् प्रत्यय: is used to express obligation. Example: कर् + तव्यत् = कर्तव्य:.
Explain अनीयर् प्रत्यय:.
अनीयर् प्रत्यय: is used to express duty or necessity. Example: पठ् + अनीयर् = पठनीय:.
Define मतुप् and वतुप् प्रत्यया:.
मतुप् and वतुप् are used to form adjectives meaning 'having'. Example: बुद्धि + मतुप् = बुद्धिमान्.
Explain इन् प्रत्यय:.
इन् प्रत्यय: is used to form adjectives meaning 'possessing'. Example: गुण + इन् = गुणिन्.
Define त्व and तल् प्रत्यया:.
त्व and तल् are used to form abstract nouns. Example: गुरु + त्व = गुरुत्वम्.
Explain ठक् प्रत्यय:.
ठक् प्रत्यय: is used to form adjectives related to a noun. Example: ग्राम + ठक् = ग्रामीण:.
Define स्त्रीप्रत्यया: टाप् and ङीप्.
टाप् and ङीप् are used to form feminine nouns. Example: बालक + टाप् = बालका.
Explain the use of शतृ and शानच् in sentences.
शतृ is used for active voice, शानच् for reflexive. Example: गच्छन् बालक: (active), सेवमान: बालक: (reflexive).
State the difference between तव्यत् and अनीयर्.
तव्यत् is for general obligation, अनीयर् for moral duty. Example: कर्तव्य: (must do), पठनीय: (should read).
Explain the formation of feminine nouns.
Feminine nouns are formed by adding टाप् or ङीप्. Example: बालक + टाप् = बालका, गुरु + ङीप् = गुर्वी.
Define and give examples of कृदन्त प्रत्यया:.
कृदन्त प्रत्यया: form nouns from verbs. Example: लिख् + क्त = लिखितम् (written).
Explain the use of मतुप् in forming adjectives.
मतुप् forms adjectives meaning 'having'. Example: धन + मतुप् = धनवान् (wealthy).
State the rule for using ठक् प्रत्यय:.
ठक् is added to nouns to form adjectives. Example: ग्राम + ठक् = ग्रामीण: (related to village).
अनुच्छेदलेखमन् एक प्रकार का लेखन है जिसमें छात्रों को किसी विषय पर संक्षिप्त और स्पष्ट रूप से अपने विचार व्यक्त करने का अभ्यास कराया जाता है।
चित्रवर्णनम् अध्यायः छात्रान् चित्राणां वर्णनं कर्तुं प्रोत्साहयति, तेषां कल्पनाशक्तिं भाषाकौशलं च वर्धयति।
This chapter focuses on enhancing sentence construction skills through translation and composition exercises.
सन्धिः अध्यायः संस्कृतभाषायां वर्णानां मेलनं तथा परिवर्तनं विवृणोति, येन शब्दानां उच्चारणं लेखनं च सुकरं भवति।
समासा: एक संक्षिप्तीकरण की कला, जहाँ दो या दो से अधिक शब्दों को मिलाकर एक नया और संक्षिप्त शब्द बनाया जाता है।
